In de complexe wereld van commerciële transacties is het een alledaags fenomeen: een contract wordt gesloten, maar de andere partij schiet tekort in het nakomen van haar verplichtingen. Deze situatie brengt een belangrijke vraag met zich mee: welke stappen kunt u ondernemen? Recent heeft het Belgische verbintenissenrecht significante wijzigingen ondergaan door de introductie van Boek 5 in het Burgerlijk Wetboek (Wet van 28 april 2022), wat leidt tot een uitbreiding en vernieuwing van het sanctieregime. We bespreken hier de sancties die een schuldeiser kan eisen in geval van toerekenbare wanprestaties onder het nieuwe verbintenissenrecht.

Uitvoering in natura als primaire optie

Als schuldeiser heeft u allereerst het recht de (gedwongen) uitvoering in natura van de verbintenis te eisen van uw schuldenaar, tenzij dit onmogelijk of onredelijk is (artikel 5.84 BW). Dit principe is gebaseerd op de fundamentele regel van het verbintenissenrecht: “pacta sunt servanda”, wat betekent dat overeenkomsten nagekomen moeten worden. Indien een partij haar afspraken niet nakomt, kunt u als schuldeiser de naleving van de verbintenissen afdwingen via juridische weg. U heeft ook de keuze om direct schadevergoeding te eisen, tenzij de schuldenaar alsnog zijn verplichtingen nakomt op een voor u bevredigende manier.

Herstel van schade

Als tweede optie kunt u, als schuldeiser, herstel van schade eisen door middel van een schadevergoeding of herstel in natura (artikel 5.86 e.v. BW). Dit houdt in dat de schuldenaar u financieel compenseert voor de geleden schade of een equivalente prestatie levert. In bepaalde omstandigheden kan een combinatie van beide opties toegepast worden. Het nieuwe verbintenissenrecht maakt het ook mogelijk om een schadebeding in uw overeenkomst op te nemen, waarbij vooraf overeengekomen wordt welk bedrag of specifieke prestatie verschuldigd is bij niet-nakoming van verplichtingen (artikel 5.88 BW).

Ontbinding van de overeenkomst

In ernstige gevallen van contractuele tekortkoming kunt u als schuldeiser de ontbinding van de overeenkomst eisen (artikel 5.90 BW). Deze ontbinding betekent dat beide partijen bevrijd worden van hun verplichtingen en teruggebracht worden naar de situatie alsof er nooit een contract was. Indien u kiest voor ontbinding, kunt u ook een aanvullende schadevergoeding eisen.

Prijsvermindering en opschorting van eigen verbintenissen

Bij minder ernstige tekortkomingen kunt u een prijsvermindering eisen, die evenredig moet zijn met de tekortkoming (artikel 5.97 BW). Daarnaast heeft u het recht om uw eigen verbintenissen (tijdelijk) niet uit te voeren als drukmiddel om de schuldenaar aan te zetten tot nakoming van zijn verplichtingen (artikel 5.98 BW).

Conclusie

Het aangepaste verbintenissenrecht biedt diverse instrumenten om te reageren op wanprestaties. Elke sanctie heeft echter zijn eigen toepassingsvoorwaarden en gevolgen. Het is essentieel om de meest geschikte sanctie te kiezen op basis van de specifieke omstandigheden en de door u gewenste uitkomst.